Je gaat op een dag naar je werk en je denkt: kom, laat ik mijn baas eens papa noemen, of mama wanneer het een vrouw betreft. Je kunt het je bijna niet voorstellen. Toch is mama of papa tegen je baas zeggen de grootste blunder die mannen op de werkvloer kunnen maken, volgens een Brits onderzoek onder 3000 werknemers. Dus het schijnt voor te komen.

Maar waarom zou iemand zijn baas in godsnaam papa noemen? Dan moet je toch eigenlijk bij de maffia zitten en je baas eruitzien als Marlon Brando in The Godfather. En in welke baan zou een man zijn baas mama noemen? Toch eigenlijk alleen als je zelf Prince of Wales bent. En zelfs bij hem duurde het tot zijn vijftigste verjaardag voordat hij zijn moeder in het openbaar met ‘Mummy’ aansprak.

Volgens hetzelfde onderzoek schamen vrouwen zich het meest wanneer hun rok in hun onderbroek blijft steken na een bezoekje aan de wc. Ook braken onder de ogen van de baas, of het sturen van een persoonlijke mail naar de verkeerde persoon staan volgens het onderzoek hoog op de lijst van blunders. Dat is me gelukkig nog nooit gebeurd. Het is beperkt gebleven tot een Valentijnskaart op een verkeerd adres. Maar mijn naam stond er gewoon op!

De blunders hebben vooral te maken met wat anderen van je denken. Met schaamte dus. Zo herinner ik mij een tamelijk formeel gesprek. Ik was achttien. En tijdens dat gesprek kwam mijn vinger vast te zitten in het oortje van mijn theekopje. Tegenwoordig zou ik gewoon zeggen: ‘Mijn vinger zit vast in het oortje,’ maar toen zat ik enkele minuten met het zweet op mijn rug zo onopvallend mogelijk mijn vinger te bevrijden. Dat waren de langste minuten uit mijn jeugd.

Het doet me denken aan een anekdote over kardinaal Basil Hume (1923-1999). Die liet iemand eens zijn kardinaalsring passen en toen kregen ze hem er niet meer af.

Een voordeel van ouder worden is dat men zich iets minder schaamt. Helemaal verdwijnt het nooit. Je bent bijvoorbeeld op straat en voor je loopt een schitterende vrouw. Ze draagt een kort truitje zodat je een mooi uitzicht hebt op haar blote rug. Wat mij dan altijd gebeurt is dat die vrouw precies op dat moment het truitje naar beneden trekt, alsof ze ogen in haar rug heeft. Onmiddellijk neem ik me dan voor de volgende keer op straat alleen op lantaarnpalen, elektriciteitshuisjes en stoeptegels te letten.

Omdat ik thuis werk maak ik nogal veel gebruik van de lift in mijn flat. Soms heb ik dan geen zin om met anderen te praten. Dus dan sta ik achter mijn deur te luisteren of ik niks hoor op de galerij. Of ik kom terug en zie iemand de buitendeur binnengaan. En dan loop ik nog een rondje om liftgesprekken te voorkomen. Daar schaam ik me een beetje voor.

En dan heb je ook nog plaatsvervangende schaamte. Iemand anders doet iets stoms en jij zit je te schamen. In Nederland wordt nu serieus onderhandeld met Geert Wilders over een regering. Ik zit me dan voor de tv plaatsvervangend te schamen. Net zoals bij Nederlandse deelnemers aan het Eurovisie Songfestival. En bij leggings in het algemeen. Zie je eindelijk iemand in een leuk zomerjurkje over straat lopen, zit er een legging onder. Soms zit er aan de onderkant nog kant ook. Ik moet dan altijd aan een lange onderbroek denken.

Vroeger droomde ik regelmatig dat ik zonder broek op straat liep. Dat schijnt een veelvoorkomende droom te zijn. Droomuitleggers zeggen dat het te maken heeft met het feit dat je jezelf niet bloot durft te geven. Sinds ik schrijf is dat helemaal over. Ik kan het iedereen aanraden: droomt u veel dat u zonder broek over straat loopt, ga dan schrijven.

© Arnold Jansen op de Haar